Những công nghệ hay nền tảng vượt trội như hợp đồng thông minh và web3 chính là nguồn động lực to lớn để thúc đẩy ứng dụng blockchain phát triển mạnh mẽ.
Công nghệ blockchain xuất hiện và được phát triển đã làm thay đổi cách chúng ta tiếp nhận, xử lý và sử dụng kho tàng nội dung rộng lớn ở trên thế giới số. Từ nền tảng tập trung của web2 nơi người dùng cuối tiêu thụ nội dung một cách thụ động, trong khi dữ liệu và thông tin thì bị kiểm soát bởi một chủ thể khác (thường là các công ty công nghệ cung cấp ứng dụng), thế giới ngày nay dần chuyển đổi xu thế sang web3 với những ưu điểm vượt trội của công nghệ blockchain và nền tảng phi tập trung (decentralized).
Nền tảng phi tập trung ứng dụng blockchain vẫn thường được nhắc đến bằng những ưu điểm về tính bảo mật, minh bạch và bất biến của dữ liệu. Trong đó thông tin dữ liệu được ghi nhận và phân tán trên mạng lưới thông qua nhiều nút mạng (nodes) khác nhau, đảm bảo rằng thông tin là chính xác, không thể giả mạo và rất khó để thay đổi.
Trong các ứng dụng blockchain, nền tảng phi tập trung còn mang đến giá trị cốt lõi là không còn phụ thuộc vào các bên trung gian, giúp người dùng và nhà đầu tư tối ưu thời gian, quy trình thực hiện mọi giao dịch hoặc thao tác đa nền tảng.
Để hệ thống tối ưu này hoạt động một cách hiệu quả, hoàn thành mục tiêu thì không thể quên nhắc đến sự đóng góp của Hợp đồng thông minh (smart contract) - vốn được xem như "bộ não" của mọi nền tảng ứng dụng công nghệ blockchain. Ở bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về chức năng nhiệm vụ, mức độ đóng góp cũng như tầm quan trọng của hợp đồng thông minh và web3 đối với hoạt động giao dịch, đầu tư nói riêng và các vấn đề về dữ liệu thông tin trên mạng lưới phi tập trung.
Hợp đồng thông minh và Web3: tương lai của internet phi tập trung
Sau thời kỳ của Web1 (cơ chế Read Only) chỉ cho phép đọc nội dung và Web2 (cơ chế Read and Write) chỉ cho phép tiêu thụ nội dung một cách thụ động, nơi dữ liệu thông tin bị kiểm soát bởi một chủ thể nhất định, giờ đây chúng ta đang làm quen và trải nghiệm những giá trị quan trọng của Web3 - được xây dựng và phát triển với nền tảng của công nghệ AI & Blockchain.
Web3 hoạt động như thế nào?
Khác với web2 khi toàn bộ dữ liệu thông tin được lưu trữ, quản lý hay thậm chí quyết định cách sử dụng như thế nào bởi một chủ thể duy nhất (thường là các công ty công nghệ), nền tảng Web3 với sức mạnh của công nghệ blockchain và mạng lưới phi tập trung đang thay đổi cách người dùng tiếp cận, quản lý thông tin cũng như tương tác với nội dung ở trên không gian số.
Người dùng web3 không cần đặt niềm tin tuyệt đối vào một chủ thể hay tổ chức lưu trữ, quản lý dữ liệu nào đó nữa. Với công nghệ blockchain, người dùng được trao quyền quản lý và sử dụng dữ liệu thông tin, dữ liệu đồng thời được lưu trữ trên một mạng lưới bất biến và không thể bị thay đổi. Ưu điểm này cũng giúp cho quá trình đầu tư, sử dụng tài sản số của chúng ta trở nên bảo mật, minh bạch hơn khi so sánh với các nền tảng web truyền thống.
Giá trị cốt lõi của web3
Không chỉ đọc và tiêu thụ nội dung, ứng dụng Web3 còn cho phép người dùng chủ động quản lý dữ liệu và kiếm tiền từ chính những tương tác, hoạt động sáng tạo của mình ở trên đa nền tảng. Điều này có được là nhờ vào những giá trị cốt lõi mà mạng lưới phi tập trung mang lại:
Dữ liệu không thể thay đổi, giả mạo: công nghệ blockchain được áp dụng trên một mạng lưới phân tán, với sự xuất hiện của nhiều nút mạng (nodes) khác nhau, nên không thể có một điểm lỗi duy nhất làm ảnh hưởng đến tính toàn vẹn của dữ liệu.
Quyền sở hữu và sử dụng dữ liệu: thay vì các công ty công nghệ nắm giữ quyền lực tuyệt đối, người dùng web3 có thể tự quản lý và kiểm soát dữ liệu thông tin khi được sở hữu khóa cá nhân (private key).
Tính minh bạch: sử dụng mã nguồn mở kết hợp với hợp đồng thông minh, tự động hóa mọi quy trình giúp loại bỏ sự phụ thuộc vào các bên trung gian, dữ liệu được ghi lại công khai và bất biến trên mạng lưới.
Hợp đồng thông minh (smart contract) là gì?
Smart Contract - Hợp đồng thông minh là sản phẩm của đội ngũ lập trình viên, đảm bảo cho mọi hoạt động ứng dụng công nghệ blockchain diễn ra hiệu quả và chính xác nhất. Trong quá trình tạo ra hợp đồng thông minh, ngoài các yếu tố liên quan đến kỹ thuật như viết mã nguồn (coding) hay biên dịch và kiểm thử, còn có một công đoạn quan trọng khác là xác định logic. Lúc này, lập trình viên sẽ xác định các tiêu chuẩn, quy tắc để hợp đồng thông minh tự động thực hiện thao tác khi các điều kiện được kích hoạt.
Cơ chế IF - THEN: việc xác định logic hợp đồng thông minh được thực hiện qua công thức then chốt IF - THEN, nghĩa là khi một điều kiện IF được đáp ứng, hợp đồng thông minh sẽ kích hoạt việc thực hiện một hành động THEN tương ứng. Ví dụ: khi người dùng gửi tiền vào (IF), token sẽ được chuyển sang ví ngay lập tức (THEN).
Hợp đồng thông minh và Web3: kết hợp với nhau như thế nào?
Trong Web3 hợp đồng thông minh đóng vai trò như bộ não của các ứng dụng dApps. Không chỉ là công cụ để chuyển đổi hay giao dịch tài sản số, chúng còn là cầu nối để thiết lập các mối quan hệ và quy tắc kinh tế phi tập trung:
Loại bỏ phụ thuộc vào các bên trung gian: hợp đồng thông minh tự động hóa quy trình, nhờ vậy loại bỏ sự phụ thuộc vào các bên trung gian (ví dụ như ngân hàng, luật sư, nhà môi giới,...) để giúp người dùng và nhà đầu tư tối ưu thời gian, công sức và cả tiền bạc trong các hoạt động giao dịch, thương mại,...
Quyền sở hữu kỹ thuật số: xác nhận hoặc chuyển đổi quyền sở hữu tài sản thực đã được token hóa, ví dụ như bất động sản, sở hữu trí tuệ hoặc một tác phẩm nghệ thuật, hợp đồng thông minh còn có thể chi trả phí bản quyền hoặc trả công sáng tạo cho những người sáng tạo nội dung, phát triển tài sản thực,...
Quản trị: hợp đồng thông minh thiết lập các quy tắc quản trị cho mô hình tổ chức phi tập trung, cho phép cộng đồng bỏ phiếu và thực hiện các quyết định quan trọng yêu cầu tính minh bạch (như phân bổ quỹ hoặc thay đổi giao thức) một cách tự động khi đạt đủ phiếu đồng thuận.
Nhìn chung, sự kết hợp giữa Hợp đồng thông minh và Web3 tạo ra một hệ sinh thái nơi lòng tin của người dùng được mã hóa, dữ liệu lưu trữ phi tập trung và người dùng có quyền kiểm soát đối với tài sản và danh tính của mình. Từ đó thúc đẩy tính bất biến của dữ liệu thông tin và cải thiện nhận thức cộng đồng trong quá trình token hóa tài sản, ứng dụng công nghệ blockchain vào đời sống thực tiễn để tạo ra nhiều giá trị bền vững.
Kết luận
Hợp đồng thông minh không chỉ là một ứng dụng công nghệ mà là nền tảng kiến trúc quan trọng của kỷ nguyên Web3. Hợp đồng thông minh và Web3 đã chuyển đổi internet từ một môi trường tiêu thụ thông tin thụ động, sang một hệ sinh thái tương tác, sở hữu tài sản và chủ động tạo ra giá trị. Bằng cách ứng dụng kết hợp với công nghệ Blockchain, hợp đồng thông minh và web3 giúp đảm bảo tính minh bạch, bất biến của dữ liệu và hoàn toàn tự động hóa của quy trình.
Ứng dụng của chúng đã khai sinh ra các khái niệm tài chính phi tập trung, định nghĩa lại quyền xác minh và sở hữu danh tính cũng như sở hữu tài sản thực, đồng thời còn thiết lập mô hình quản trị cộng đồng thông qua cơ chế biểu quyết tự động.
Nhờ có hợp đồng thông minh và web3, người dùng đang được trao lại quyền lực từ các chủ thể truyền thống, tạo ra một thế giới số nơi lòng tin được xây dựng trên công nghệ chứ không phải trung gian. Tóm lại, hợp đồng thông minh và web3 là động lực then chốt thúc đẩy tính tự động hóa của Internet, mở ra một thị trường phi tập trung, hiệu quả và minh bạch hơn.
